Stedelijke en ruimtelijke ontwikkeling

Pitch

De afwijkingen op zowel de baten als de lasten vallen onder de rapportagegrens.

Detail

Geen nadere toelichting van toepassing.

Pitch

Zoals gebruikelijk binnen het grondbedrijf zijn de voornaamste verschillen meestal gelegen in verschuivingen van de verwachte kasstroom tussen de boekjaren. Dit in combinatie met mutaties in de verliesvoorzieningen voor verwachte kosten en opbrengsten 2023 en later en het te nemen resultaat op winstgevende grondexploitaties.
Voor het gehele grondbedrijf (taakveld 3.2 en 8.2) is een winst van € 17,4 miljoen aan de orde. Een uitgebreide toelichting kunt u lezen in het Meerjaren Perspectief Grondexploitaties 2024.

Detail

De lasten voor grondexploitaties bedrijventerreinen zijn € 5,8 miljoen lager dan begroot.

Hiervan heeft € 3,2 miljoen betrekking op bouw- en woonrijp maken. De oorzaak is voornamelijk gelegen in het bedrijvendeel van Zuidbroek waarin het woonrijp maken is uitgefaseerd naar de toekomst. Dot omdat de gronduitgifte van de laatste kavels ook naar 2024 is doorgeschoven. Bovendien zijn de ramingen aanzienlijk naar beneden bijgesteld. De kavels op de Ecofactorij I zijn uitgegeven, maar de bouwwerkzaamheden moeten zijn afgerond wil het woonrijpmaken kunnen worden afgerond. Nog niet alle bouwwerkzaamheden zijn echter gestart.

De onderbesteding van de apparaatskosten met € 1,4 miljoen houdt met name verband met de genoemde uitfasering van het woonrijp maken in de bovengenoemde complexen. Hierdoor was er ook minder inzet van capaciteit nodig.

De grondaankopen zijn € 2,6 miljoen lager dan begroot. Dit wordt veroorzaakt door de uitname van een kavel in Dubbelbeek ten behoeve van verhuur aan woningbouwcorporaties voor flexwoningen (€ 0,6 miljoen), geen andere aankopen dan de inbrengwaarde vanuit de strategische gronden voor het nieuwe complex Ecofactorij II (1,0 miljoen) en het doorschuiven van afrekeningen in projecten Zuidwestpoort Van Gelder/Norel voor € 1,3 miljoen. De laatstgenoemde projecten worden in 2024 naar verwachting afgesloten.

Daarnaast is er nadeel van € 1,7 miljoen door toevoegingen aan de verliesvoorzieningen voor het nemen van het vorig jaar genoemde stikstofrisico binnen het Grondbedrijf.

De overige kleine verschillen bedragen € 0,3 miljoen nadeel.

De baten voor grondexploitaties bedrijventerreinen zijn € 1,3 miljoen hoger dan begroot.

De verkoopopbrengst is € 6,7 miljoen lager dan begroot. Hiervan wordt € 4,2 miljoen veroorzaakt door het doorschuiven van verkopen in Zuidbroek naar 2024. Daarnaast heeft de bovengenoemde uitname in de grondexploitatie Malkenschoten/Malkander in combinatie met de verschuiving van de resterende grondlevering naar 2024 geleidt tot een lagere opbrengst in 2023 van € 1,1 miljoen. Voor de ZuidWest Poort (Van Gelder en Norel) zijn de verkopen verschoven naar 2024 (€ 1,6 miljoen), wanneer deze complexen dan ook kunnen worden afgesloten.

Er is per saldo een voordeel van € 7,9 miljoen wegens vrijval binnen de verliesvoorzieningen . Dit wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door de grondexploitatie Ecofactorij II. Na vaststelling van de kaderwijziging zijn eind 2023 de grondprijzen bij het MPG 2024 verhoogd.

De overige kleine verschillen leiden gezamenlijk tot een voordeel van € 0,1 miljoen.

Pitch

Op dit taakveld zijn geen relevante afwijkingen.

Detail

Geen nadere toelichting van toepassing.

Pitch

Het programma Veluwe wordt over een periode van vier jaar uitgevoerd. Het saldo op de budgetten in de jaarschijf 2023 (€ 777.000) blijft via de reserve beschikbaar voor het programma. Op het taakveld mutatie reserves is er dus een nadeel.
Op de overige budgetten voor recreatie en toerisme is er een voordeel van ca. € 140.000. Totaal op het taakveld een voordeel van € 919.000.

Detail

Actieplan Veluwe
Voor de uitvoering van het Actieplan Veluwe in de periode 2023-2026 heeft de gemeenteraad, verdeeld over de jaarschijven,  € 5,7 miljoen beschikbaar gesteld uit de algemene reserve. Op de uitgavenraming 2023 is er een overschot dat via de reserve overlopende projecten beschikbaar blijft voor de uitvoering in de resterende jaren. De provinciale subsidies en bijdragen van andere regionale partijen voor een aantal van de projecten die we in samenwerking uitvoeren hebben we niet geraamd.
Het overschot blijft via de reserve overlopende projecten beschikbaar als dekking en aanvullende middelen voor de uitvoering van projecten zoals Brongebied de Grote Wetering en de plan- en gebiedsontwikkeling GEUS .

Overige verschillen recreatie en toerisme
Op verschillende budgetten die beschikbaar zijn voor de uitvoering van taken recreatie en toerisme is er een voordeel, in totaal gaat het om € 120.000. Het grootste voordeel is er op het budget 'Welkom in Apeldoorn', bedoeld voor onderzoek naar bezoekersaantallen en -bewegingen en diverse wervende activiteiten (o.a. de organisatie van het Paleisweekend voor de Apeldoornse inwoners is uit dit budget bekostigd).

Pitch

Per saldo kent taakveld 8.1 een voordelig saldo van € 1.473.000.

De Omgevingswet en de wet Kwaliteitsborging zijn meerdere keren uitgesteld, maar met ingang van 2024 in werking getreden. Omdat de werkzaamheden doorlopen in 2024 en de jaren daarna worden de resterende budgetten van € 697.000 meegenomen naar volgende jaren. Het restantbudget van de implementatie van de Omgevingswet wordt betrokken bij de claim voor onontkoombaar beleid bij de MPB 2025 - 2028. Ook waren de lasten voor de implementatie van de automatiseringstoepassingen voor de Omgevingswet lager dan begroot. Ook dit resterende budget van € 200.000 wordt meegenomen naar 2024. In totaal een voordeel op dit taakveld van € 897.000,-.

Door meer ruimtelijke planvorming zijn zowel lasten als baten hoger dan geraamd en nagenoeg kostendekkend. Doordat op een ander taakveld  (0.8) een deel van de baten is verantwoord is de ruimtelijke planvorming gemeentebreed budgettair neutraal, maar laat op dit taakveld een nadelig saldo zien van € 250.000.
Het programma Veluwe (gebiedsvisie Uddel) wordt over een periode van vier jaar uitgevoerd. Het voordelig saldo op de budgetten in de jaarschijf 2023 blijft via de reserve beschikbaar voor het programma. Er is een financiële meevaller voor het programma, de bijdragen van de andere betrokken overheden hebben we niet in onze begroting opgenomen. Op dit taakveld een voordeel van € 257.000 op het taakveld mutatie reserves is er dus een nadeel.
De ontvangen bijdragen in kosten van bovenwijkse voorzieningen hebben wij toegevoegd aan de betreffende voorziening. Zowel aan inkomsten als aan uitgaven is er een afwijking van ruim € 1 miljoen, die tegen elkaar wegvallen.

Voor particuliere ontwikkelingen brengt de gemeente kosten in rekening bij ontwikkelaars. Van jaar op jaar kan er een voor- of nadeel ontstaan in de kosten en baten, In 2023 zijn € 998.000 aan hogere kosten verantwoord en € 869.000 hogere baten. De overheadvergoeding voor ruimtelijke projecten is € 287.000 hoger uitgevallen dan begroot. Per saldo een voordelig verschil van bijna € 158.000.
Het project Zwitsal locatie heeft € 548.000 lagere lasten dan begroot. Plussen en minnen worden verrekend met de betreffende reserve.
Het resterende nadelige saldo van € 137.000 bestaat uit diverse voor en nadelen.

Detail

Implementatie Omgevingswet.
Het programma implementatie Omgevingswet betreft een meerjarig programma. De Omgevingswet is wederom uitgesteld maar is per 1 januari 2024 in werking getreden. Het resterend implementatiebudget komt uit incidentele (rijks)middelen van 2023. De werkzaamheden voor de implementatie lopen door in 2024 en volgende jaren. Het restantbudget van € 610.000 wordt overgeheveld naar 2024
Implementatie Omgevingswet automatiseringstoepassingen.
Het doorlopen van de werkzaamheden naar 2024 en verder geldt eveneens voor de hiertoe benodigde automatiseringstoepassingen. Voorgesteld wordt voor dit doel € 200.000 naar 2024 over te boeken.

Wet Kwaliteitsborging.
De werkzaamheden voor toezicht op de Wkb (wet Kwaliteitsborging) starten pas in 2024 in verband met de latere inwerkingtreding van de wet (per 1 januari 2024). Het restantbudget wordt overgeheveld naar 2024

Ruimtelijke planvorming (inclusief Anterieure overeenkomsten en PPI).
Door meer ruimtelijke planvorming waren de lasten € 440.000 hoger dan begroot. Deze hogere lasten worden gecompenseerd door een hogere bijdrage van externe partijen. Een deel van die extra opbrengsten is verantwoord aan de batenkant van dit taakveld (€ 180.000) en een deel op het taakveld 0.8 (€ 250.000). Daarmee is de planvorming nagenoeg kostendekkend.

Bovenwijkse voorziening.
In 2023 hebben wij ruim € 1 miljoen aan bijdragen voor kosten bovenwijkse voorzieningen ontvangen (baten), overeenkomstig het huidige beleid voor 'kostenverhaal'. Een grote post is bestemd voor de kosten van ontsluiting van de Terwoldseweg (Zuidbroek). Wij hebben de ontvangen bijdragen toegevoegd aan de betreffende voorziening (lasten). Daarmee budgettair neutraal voor dit taakveld.

Overheadvergoeding voor gerealiseerde projecturen.
De overheadvergoeding voor gerealiseerde projecturen was hoger dan begroot.

Particuliere ontwikkeling.
Voor particuliere ontwikkelingen brengt de gemeente kosten in rekening bij ontwikkelaars. De in rekening gebrachte kosten dienen de gemeentelijke kosten van de particuliere projecten af te dekken. Van jaar op jaar kan er een voor- of nadeel ontstaan in de kosten en baten. Dit kan bijvoorbeeld ontstaan door het verschil in het moment waarop de kosten verantwoord worden ten opzichte van het moment waarop de baten geïnd worden. Per saldo zijn er in 2023 zijn € 998.000 aan hogere lasten verantwoord en € 869.000 hogere baten.

Zwitsal Park laat een voordeel zien aan de lasten. Plussen en minnen worden verrekend met de betreffende reserve.

Het project Veldhuis-locatie heeft € 244.000 gekost die niet zijn begroot. Hiertegenover staan echter baten die de lasten nagenoeg dekken.

Gebiedsvisie Uddel
De gebiedsvisie Uddel is een onderdeel van het Programma Veluwe. De gemeenteraad heeft daar in de periode 2023-2026 uit de algemene reserve extra middelen voor beschikbaar gesteld. Het project gebiedsvisie Uddel is onderdeel van de Veluwse enclave GEUS (Garderen, Elspeet, Uddel en Speuld) en voeren we samen met de andere betrokken regiogemeenten, de provincie en het waterschap uit. De provinciale subsidie en de bijdragen van andere regionale partijen hebben we niet geraamd. De meevaller blijft via de reserve overlopende projecten beschikbaar als dekking en aanvullende middelen voor de uitvoering van het project.

Het nadeel op de loonkosten op dit taakveld wordt gecompenseerd bij andere taakvelden.

Pitch

Zoals gebruikelijk binnen het grondbedrijf zijn de voornaamste verschillen meestal gelegen in verschuivingen van de verwachte kasstroom tussen de boekjaren. Dit in combinatie met mutaties in de verliesvoorzieningen voor verwachte kosten en opbrengsten 2023 en later en het te nemen resultaat op winstgevende grondexploitaties.
Voor het gehele grondbedrijf (taakveld 3.2 en 8.2) is een winst van € 17,4 miljoen aan de orde. Een uitgebreide toelichting kunt u lezen in het Meerjaren Perspectief Grondexploitaties 2024.

Detail

De lasten voor de grondexploitaties niet-bedrijventerreinen zijn € 6,2 miljoen lager dan begroot.

De werkelijke uitgaven voor bouw- en woonrijp maken zijn € 5,8 miljoen lager uitgevallen. De oorzaak is voornamelijk gelegen in het woondeel van Zuidbroek, waarin het woonrijp maken is uit gefaseerd naar de toekomst. Bovendien zijn de ramingen daar aanzienlijk naar beneden bijgesteld. Bij het complex Haven Centrum was eveneens sprake van een onderbesteding. Reden hiervoor was dat de grondverkopen zijn vertraagd naar eind 2023, waardoor ook het woonrijp maken van dit gebied waaronder het aanpassen van de entree van de parkeergarage Koningshaven niet kon worden gestart en doorschuift naar 2024.

De verwervingskosten zijn € 1,5 miljoen lager. Voornaamste oorzaak is het doorschuiven van aankopen in het project Pilot Zuid naar 2024 (voordeel € 2,8 miljoen). Dit wordt grotendeels veroorzaakt doordat de planuitwerking van onder meer de Koldewijnlocatie vertraging heeft opgelopen. De verrekening van de inbrengwaarde met de PPS partners volgt daarom pas in 2024. Tevens zijn er gronden vanuit de strategische voorraad in het complex Zuidbroek ingebracht, wat niet was begroot (€ 1,3 miljoen nadeel).

Daarnaast is er nadeel van € 1,2 miljoen door toevoegingen aan de verliesvoorzieningen voor met name de projecten Prinses Beatrixlaan en Steenbeek als gevolg van de gehanteerde lagere grondprijzen voor het overwegend sociaal programma.

De overige kleine verschillen bedragen € 0,1 miljoen voordeel.

De baten voor grondexploitaties niet-bedrijventerreinen zijn € 4,1 miljoen hoger dan begroot.

Er is een nadeel van € 3,9 miljoen ten opzicht van de geraamde verkoopopbrengsten . Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door het doorschuiven van de afrekening van verkoopopbrengsten in het project  Pilot Zuid naar 2024 (€ 2,7 miljoen nadeel). Zoals bij de lasten is vermeld, heeft de planuitwerking van onder meer de Koldewijnlocatie vertraging opgelopen. Voor de woningen aan de Deventerstraat (complex Welgelegen) moest eerst in 2023 achterstallig onderhoud worden uitgevoerd ten behoeve van verkoop, die daarmee is doorgeschoven naar 2024 (€ 0,5 miljoen nadeel). In het complex Breustedt speelden saneringsopgaven die weliswaar zijn afgerond in 2023, maar daardoor vertraging in de verkoop veroorzaakten (€ 0,6 miljoen nadeel).

Er is een voordeel van € 10,2 miljoen vanwege vrijval binnen de verliesvoorzieningen . Dit wordt voor € 9,7 miljoen veroorzaakt door Zuidbroek. Dit komt door een verlaging  van de nog benodigde uitvoeringskosten voor bouw- en woonrijp maken van € 6,3 miljoen en een hogere verwachte grondopbrengst van € 3,4 miljoen in deze grondexploitatie.

De boekwaarde van de verschillende grondexploitaties is minder afgenomen dan geraamd. Per saldo valt hierdoor de geraamde overboeking naar de balanspost voorraad € 2,5 miljoen lager (nadeel) uit dan verwacht. Deze boeking vindt plaats op het onderdeel baten.

De overige kleine verschillen kennen een voordeel van € 0,3 miljoen.

Pitch

Bouwleges: Voor het onderdeel bouwleges hadden wij een nadelig resultaat van € 615.000. Het nadelig resultaat wordt onttrokken aan de voorziening bouwleges waarmee de exploitatie van  de bouwleges budgettair neutraal is voor de jaarrekening. De voorziening bedroeg € 823.000 en komt met deze onttrekking op circa € 200.000. Vanwege de ontwikkelingen op de woningmarkt bestaat de kans dat in de komende tijd de voorziening bouwleges ontoereikend zal zijn om nog tegenvallers op te vangen. In dat geval worden de algemene middelen van de gemeente aangesproken, met andere woorden een nadeel in de jaarrekening. We verwijzen daarom naar het TOP-risico (1861) "Nadeel op de legesinkomsten kan niet meer worden opgevangen door de voorziening leges omgevingsvergunning". Hierin wordt gewezen op het achterblijven van de opbrengsten van de bouwleges.

De overige hogere lasten betroffen overschrijdingen op de digitalisering van het bouwarchief (€ 135.000) en het budget voor woonbeleid is overschreden (€ 108.000) mede door de zorg rond de huisvesting, participatie en zorg van arbeidsmigranten alsmede de opgestelde woonvisie. Naast een paar kleine verschillen op andere onderdelen is sprake van een nadelig resultaat van rond € 270.000 op dit taakveld.

Detail

Bouwleges
De lasten op het uitbestedingsbudget van de bouwleges waren € 510.000 hoger dan begroot. Voor een deel is dit het gevolg van werkzaamheden voor toezicht op de bouwprojecten nadat de bouwvergunning is verleend. De lasten ijlen dan na. De opbrengsten bouwleges waren € 215.000 lager dan begroot met name doordat minder bouwvergunningen zijn verleend.
Onttrekking uit de voorziening bouwleges . De exploitatie van de bouwleges laat uiteindelijk een nadelig resultaat zien van € 615.000. Dit nadelig resultaat wordt onttrokken uit voorziening bouwleges.

• Lagere baten voor ontvangen bouwleges van € 215.000.
• Hogere lasten van € 400.000. Enerzijds als gevolg van € 510.000 hogere lasten op het uitbestedingsbudget die echter voor een deel werden gecompenseerd door minder toegerekende lasten van € 110.000, waaronder minder inzet van interne capaciteit.

Digitalisering bouwarchief .
De planning was dat de in 2018 gestarte digitalisering van het bouwarchief al afgerond zou zijn. Het project bleek in de praktijk echter een lastig voorspelbaar karakter te hebben en liep door in 2023. We verwachten het project in 2024 af te ronden.

Wet goed Verhuurderschap .
Het incidentele budget voor de invoering van de wet goed verhuurderschap (inwerkingtreding per 2024) is pas laat in 2023 beschikbaar gesteld. De implementatie loopt door in de eerste helft van 2024. De resterende middelen worden overgeheveld naar 2024.

Uitvoering woonbeleid
Het uitvoeringsbudget op het taakveld wonen is beperkt. De gemeente Apeldoorn levert de programmamanager voor het programma Arbeidsmigratie. Onze inzet voor de uitvoering van de raadsopdracht rond de huisvesting, participatie en zorg van arbeidsmigranten betekent in 2023 een overschrijding met een kleine € 60.000 van het budget. Voor het vervolg in 2024 zijn in de MPB 2024-2027 middelen beschikbaar gesteld. Verder heeft het opstellen van de Woonvisie 2023 voor een overschrijding van € 40.000 gezorgd.