Overzicht van baten en lasten (programmarekening)

bedragen x € 1.000,-
Taakveld/programma	Primaire begroting 2023			Begroting 2023			Rekening 2023			Afwijkingen 2023			Rekening
	Lasten	Baten	Saldo	Lasten	Baten	Saldo	Lasten	Baten	Saldo	Lasten	Baten	Saldo	2022
Paragraaf Bedrijfsvoering
0.4 Overhead	74.778	4.106	-70.672	75.359	4.141	-71.218	74.943	4.708	-70.235	416	567	983	-65.492
0.10 Mutaties reserves	270	312	42	770	1.360	590	1.691	2.435	744	-921	1.075	154	2.086
Sub-totaal programma	75.048	4.418	-70.630	76.129	5.501	-70.628	76.634	7.143	-69.491	-505	1.642	1.137	-63.406
Programma 1 Bestuur, inwoners en geld
0.1 Bestuur	11.739	152	-11.587	11.989	152	-11.837	11.210	252	-10.958	779	100	879	-9.944
0.2 Burgerzaken	4.276	2.168	-2.108	4.304	2.168	-2.136	4.765	2.130	-2.635	-461	-38	-499	-1.876
0.3 Beheer overige gebouwen en gronden	3.604	1.408	-2.196	7.614	1.774	-5.840	7.713	2.900	-4.813	-99	1.126	1.027	-101
0.5 Treasury	8.944	10.346	1.402	8.944	10.346	1.402	6.940	8.003	1.063	2.004	-2.343	-339	1.586
6.1 Samenkracht en burgerparticipatie	2.770		-2.770	2.866		-2.866	2.257	13	-2.244	609	13	622
0.61 OZB Woningen	1.759	28.015	26.256	1.759	28.015	26.256	1.768	28.520	26.752	-9	505	496	25.031
0.62 OZB Niet-woningen	268	30.049	29.781	268	30.049	29.781	268	30.424	30.156		375	375	28.439
0.64 Belastingen overig	8.215	2.110	-6.105	8.215	1.556	-6.659	7.623	1.375	-6.248	592	-181	411	1.746
0.7 Algemene uitkering en overige uitkeringen Gemeentefonds		401.329	401.329		417.877	417.877		427.960	427.960		10.083	10.083	419.169
0.8 Overige baten en lasten	102	1.182	1.080	-500	1.182	1.682	11.730	9.064	-2.666	-12.230	7.882	-4.348	-3.288
0.9 Vennootschapsbelasting (VpB)							166		-166	-166		-166	-142
3.4 Economische promotie	146	2.274	2.128	146	2.274	2.128	121	2.654	2.533	25	380	405	2.397
5.3 Cultuurpresentatie, -productie en -participatie	59		-59	59		-59	15		-15	44		44	-27
0.10 Mutaties reserves	3.368	34.802	31.434	12.716	48.836	36.120	12.983	49.914	36.931	-267	1.078	811	-12.317
Sub-totaal programma	45.250	513.835	468.585	58.380	544.229	485.849	67.559	563.209	495.650	-9.179	18.980	9.801	450.673
Programma 2 Veiligheid
1.1 Crisisbeheersing en brandweer	12.893	365	-12.528	12.963	435	-12.528	12.715	436	-12.279	248	1	249	-12.103
1.2 Openbare orde en veiligheid	7.011	896	-6.115	10.466	1.083	-9.383	9.738	714	-9.024	728	-369	359	-8.875
5.3 Cultuurpresentatie, -productie en -participatie	270		-270	270		-270	224		-224	46		46
0.10 Mutaties reserves					366	366	375	750	375	-375	384	9	1.229
Sub-totaal programma	20.174	1.261	-18.913	23.699	1.884	-21.815	23.052	1.900	-21.152	647	16	663	-19.749
Programma 3 Openbare ruimte
0.63 Parkeerbelasting		4.544	4.544		4.544	4.544	7	4.382	4.375	-7	-162	-169	3.852
1.2 Openbare orde en veiligheid	218		-218	218		-218	230		-230	-12		-12	-212
2.1 Verkeer en vervoer	19.958	1.185	-18.773	20.872	1.675	-19.197	19.609	1.803	-17.806	1.263	128	1.391	-15.207
2.2 Parkeren	4.890	3	-4.887	4.935	3	-4.932	5.241	668	-4.573	-306	665	359	-4.766
2.5 Openbaar vervoer	132		-132	132		-132	79		-79	53		53	-68
5.7 Openbaar groen en (openlucht) recreatie	18.474	1.578	-16.896	18.924	1.358	-17.566	19.873	2.086	-17.787	-949	728	-221	-14.318
7.2 Riolering	9.893	13.552	3.659	10.193	13.852	3.659	10.212	13.875	3.663	-19	23	4	2.866
7.4 Milieubeheer	371		-371	371		-371	308		-308	63		63	-250
7.5 Begraafplaatsen en crematoria	3.240	3.753	513	3.240	3.753	513	3.229	3.830	601	11	77	88	398
0.10 Mutaties reserves	14	328	314		1.517	1.517	709	2.461	1.752	-709	944	235	1.532
Sub-totaal programma	57.190	24.943	-32.247	58.885	26.702	-32.183	59.497	29.105	-30.392	-612	2.403	1.791	-26.173
Programma 4 Milieu
7.3 Afval	18.662	23.687	5.025	19.047	23.452	4.405	18.402	23.059	4.657	645	-393	252	4.070
7.4 Milieubeheer	14.346	2.585	-11.761	14.513	2.595	-11.918	10.522	4.476	-6.046	3.991	1.881	5.872	-6.883
0.10 Mutaties reserves	333	5.073	4.740	108	5.621	5.513	12.531	12.307	-224	-12.423	6.686	-5.737	93
Sub-totaal programma	33.341	31.345	-1.996	33.668	31.668	-2.000	41.455	39.842	-1.613	-7.787	8.174	387	-2.720
Programma 5 Jeugd en onderwijs
4.2 Onderwijshuisvesting	16.402	998	-15.404	16.402	998	-15.404	14.968	1.319	-13.649	1.434	321	1.755	-14.312
4.3 Onderwijsbeleid en leerlingzaken	12.482	6.118	-6.364	13.224	7.478	-5.746	11.471	6.377	-5.094	1.753	-1.101	652	-5.702
6.1 Samenkracht en burgerparticipatie	7.548	1.685	-5.863	8.001	2.055	-5.946	8.336	2.542	-5.794	-335	487	152	-6.246
6.2 Toegang en eerstelijnsvoorzieningen	10.453	285	-10.168	10.224	565	-9.659	9.654	525	-9.129	570	-40	530	-8.605
6.72 Maatwerkdienstverlening 18-	55.355		-55.355	55.115		-55.115	59.981	680	-59.301	-4.866	680	-4.186	-51.881
6.82 Geëscaleerde zorg 18-	5.959		-5.959	5.959		-5.959	4.101		-4.101	1.858		1.858	-4.824
7.1 Volksgezondheid	4.737		-4.737	5.575		-5.575	5.495		-5.495	80		80	-4.618
0.10 Mutaties reserves	1.387	750	-637	1.387	920	-467	2.277	840	-1.437	-890	-80	-970	-745
Sub-totaal programma	114.323	9.836	-104.487	115.887	12.016	-103.871	116.283	12.283	-104.000	-396	267	-129	-96.933
Programma 6 Apeldoorn activeert
3.3 Bedrijvenloket en bedrijfsregelingen	498	120	-378	498	120	-378	392	84	-308	106	-36	70	-372
4.3 Onderwijsbeleid en leerlingzaken	2.046	1.855	-191	2.817	2.466	-351	2.902	2.751	-151	-85	285	200	-160
6.1 Samenkracht en burgerparticipatie	674	20	-654	41.812	34.489	-7.323	29.261	37.160	7.899	12.551	2.671	15.222	5.507
6.3 Inkomensregelingen	75.950	57.051	-18.899	90.343	57.051	-33.292	92.224	59.745	-32.479	-1.881	2.694	813	-31.806
6.4 WSW en beschut werk	20.135		-20.135	21.735		-21.735	21.039		-21.039	696		696	-19.943
6.5 Arbeidsparticipatie	7.297	30	-7.267	7.991	30	-7.961	9.313	1.463	-7.850	-1.322	1.433	111	-9.892
6.71 Maatwerkdienstverlening 18+	4.114		-4.114	4.114		-4.114	4.120		-4.120	-6		-6	-3.890
0.10 Mutaties reserves		3.850	3.850		17.860	17.860	1.893	17.362	15.469	-1.893	-498	-2.391	597
Sub-totaal programma	110.714	62.926	-47.788	169.310	112.016	-57.294	161.144	118.565	-42.579	8.166	6.549	14.715	-59.959
Programma 7 Maatschappelijke ondersteuning
6.1 Samenkracht en burgerparticipatie	12.475	1.680	-10.795	13.176	1.885	-11.291	12.345	2.346	-9.999	831	461	1.292	-8.371
6.2 Toegang en eerstelijnsvoorzieningen	18.959	75	-18.884	20.764	75	-20.689	18.247	280	-17.967	2.517	205	2.722	-11.781
6.5 Arbeidsparticipatie	216		-216	216		-216	263		-263	-47		-47	-212
6.6 Maatwerkvoorzieningen (WMO)	10.588	557	-10.031	10.456	425	-10.031	9.614	446	-9.168	842	21	863	-4.636
6.71 Maatwerkdienstverlening 18+	37.508	580	-36.928	37.870	580	-37.290	35.323	537	-34.786	2.547	-43	2.504	-34.264
6.81 Geëscaleerde zorg 18+	50.027	2.413	-47.614	50.571	2.413	-48.158	43.936	2.804	-41.132	6.635	391	7.026	-41.689
7.1 Volksgezondheid	2.496		-2.496	3.751	1.111	-2.640	3.366	1.645	-1.721	385	534	919	-1.691
0.10 Mutaties reserves		1.955	1.955	5.883	7.400	1.517	14.964	6.355	-8.609	-9.081	-1.045	-10.126	-8.673
Sub-totaal programma	132.269	7.260	-125.009	142.687	13.889	-128.798	138.058	14.413	-123.645	4.629	524	5.153	-111.317
Programma 8 Cultuur, erfgoed, evenementen en sport
3.4 Economische promotie	1.679		-1.679	1.679		-1.679	1.553	65	-1.488	126	65	191	-1.296
5.1 Sportbeleid en activering	2.259		-2.259	3.173	235	-2.938	2.856	349	-2.507	317	114	431	-2.226
5.2 Sportaccommodaties	14.000	5.144	-8.856	14.285	5.144	-9.141	14.935	6.846	-8.089	-650	1.702	1.052	-7.365
5.3 Cultuurpresentatie, -productie en -participatie	13.807	3.452	-10.355	14.114	3.747	-10.367	13.213	3.418	-9.795	901	-329	572	-8.926
5.4 Musea	2.300	1.222	-1.078	2.311	1.222	-1.089	2.347	1.220	-1.127	-36	-2	-38	-1.048
5.5 Cultureel erfgoed	1.601	125	-1.476	1.768	125	-1.643	999	122	-877	769	-3	766	-412
5.6 Media	6.161		-6.161	6.161		-6.161	6.161		-6.161				-5.884
0.10 Mutaties reserves	1.167	1.150	-17	1.312	1.701	389	1.710	1.651	-59	-398	-50	-448	1.407
Sub-totaal programma	42.974	11.093	-31.881	44.803	12.174	-32.629	43.774	13.671	-30.103	1.029	1.497	2.526	-25.750
Programma 9 Door! met de buitenstad
3.1 Economische ontwikkeling	4.146		-4.146	4.349		-4.349	4.076	226	-3.850	273	226	499	-3.399
3.2 Fysieke bedrijfsinfrastructuur	3.586	3.616	30	28.595	11.995	-16.600	22.837	13.329	-9.508	5.758	1.334	7.092	-583
3.3 Bedrijvenloket en bedrijfsregelingen	294	436	142	294	436	142	383	380	-3	-89	-56	-145	32
5.7 Openbaar groen en (openlucht) recreatie	2.302		-2.302	2.367		-2.367	2.047	599	-1.448	320	599	919	-1.117
8.1 Ruimte en Leefomgeving	11.156	1.265	-9.891	17.490	3.225	-14.265	18.669	5.790	-12.879	-1.179	2.565	1.386	-7.015
8.2 Grondexploitatie (niet-bedrijventerreinen)	27.752	10.752	-17.000	18.627	17.155	-1.472	12.393	21.228	8.835	6.234	4.073	10.307	-3.045
8.3 Wonen en bouwen	5.902	4.923	-979	6.801	4.923	-1.878	7.519	5.364	-2.155	-718	441	-277	-1.306
0.10 Mutaties reserves	24.000	22.515	-1.485	36.300	40.460	4.160	55.098	56.056	958	-18.798	15.596	-3.202	3.301
Sub-totaal programma	79.138	43.507	-35.631	114.823	78.194	-36.629	123.022	102.972	-20.050	-8.199	24.778	16.579	-13.132
Resultaat Resultaat
99 Resultaat								-52.623	-52.623		-52.623	-52.623	-31.537
Sub-totaal programma								-52.623	-52.623		-52.623	-52.623	-31.537
Saldo van lasten en baten programma's	710.421	710.424	3	838.271	838.273	2	850.478	850.480	2	-12.207	12.207		-3
Resultaat	710.421	710.424	3	838.271	838.273	2	850.478	903.103	52.625	-12.207	64.830	52.623	31.534
Overgeboekt resultaat naar balans								-52.623	-52.623		-52.623	-52.623	-31.537
Resultaat na overboeking saldo naar balans	710.421	710.424	3	838.271	838.273	2	850.478	850.480	2	-12.207	12.207		-3

De primaire begroting is inclusief de eerste begrotingswijziging.

Analyse van het financieel resultaat

De door de raad vastgestelde MPB 2023-2026 had in de jaarschijf 2023 een overschot van bijna € 1,2 miljoen. Dit bedrag hebben we toegevoegd aan de algemene reserve. Ten opzichte van die MPB en de door de raad vastgestelde begrotingswijzigingen, resulteert de Jaarrekening 2023 in een overschot van € 52,6 miljoen. Conform wettelijke bepalingen wordt dit overschot toegevoegd aan de algemene reserve. In de raadsbrief grote verschillen van 19 december 2023 (nr. 4857765) hebben wij een voordelige uitkomst met een bandbreedte van € 35 - € 40 miljoen gemeld. Dat het resultaat nu ca. € 17 miljoen hoger uitvalt wordt vrijwel geheel veroorzaakt door voordelige ontwikkelingen bij de grondexploitatie. In onze brief van 15 februari jl. (nr. 4935485) hebben wij de achtergrond geschetst van het resultaat op het grondbedrijf.

Het voordeel in de Jaarrekening 2023 wordt voor ruim € 42 miljoen bepaald door:

hogere opbrengsten bij de grondexploitatie € 17,4 miljoen
lagere uitgaven voor opvang Oekraïners € 15 miljoen
een hogere algemene uitkering uit het gemeentefonds € 10 miljoen.

De verschillen op de overige budgetten in de MPB leiden tot een voordeel van ruim € 10 miljoen. Op een begroting 2023 van € 710 miljoen is dit laatste een afwijking van 1,4%.

Op programmaniveau doen zich de volgende afwijkingen voor:

	bedragen x € 1 miljoen
	Begroting 2023	Jaarrekening 2023	Afwijking
Paragraaf Bedrijfsvoering	-70,6	-69,5	1,1
Programma 1 Bestuur, inwoners en geld	485,8	495,6	9,8
Programma 2 Veiligheid	-21,8	-21,2	0,6
Programma 3 Openbare ruimte	-32,2	-30,4	1,8
Programma 4 Milieu	-2,0	-1,6	0,4
Programma 5 Jeugd en onderwijs	-103,9	-104,0	-0,1
Programma 6 Apeldoorn activeert	-57,3	-42,6	14,7
Programma 7 Maatschappelijke ondersteuning	-128,8	-123,6	5,2
Programma 8 Cultuur, erfgoed, evenementen en sport	-32,6	-30,1	2,5
Programma 9 Door! met de buitenstad	-36,6	-20,0	16,6
Resultaat		52,6
De bedragen in deze tabel zijn afgerond. Hierdoor kan er een klein verschil ontstaan.

In de begrotingsprogramma’s is een uitgebreide toelichting op de verschillen opgenomen. Afwijkingen op de bedrijfsvoering worden in de paragraaf Bedrijfsvoering toegelicht. Hieronder resumeren wij de belangrijkste verschillen.

Bedrijfsvoering
Het voordeel bestaat uit diverse mee- en tegenvallers in de sfeer van de overheadbudgetten.
Dit betreft bijvoorbeeld lagere energielasten bij het stadhuis, lagere kosten van het loopbaan-centrum, minder aanschaf van meubilair en vertraging bij de invoering van de Wet Open Overheid. Anderzijds is de storting in de voorziening Verlofsparen € 0,6 miljoen hoger.

Programma 1
Het voordeel op programma 1 wordt bepaald door de algemene uitkering. Tussentijdse bijstelling vanwege gestegen lonen en prijzen en de afdracht aan het gemeentefonds van het overschot in het BTW compensatiefonds leiden tot een voordeel van € 10 miljoen. Ook vielen de opbrengsten van de OZB en de toeristenbelasting hoger uit, terwijl de berekende derving vanwege de € 100 belastingkorting iets lager uitkwam. Per saldo € 1,8 miljoen voordeel. De kosten van bestuur zijn € 0,9 miljoen lager vooral door een vrijval uit de voorzieningen om in de toekomst de pensioenverplichting te kunnen afkopen met een koopsom. Het doelvermogen is hoger dan nodig op basis van de actuariële berekeningen, waardoor het surplus vrijvalt aan de algemeen middelen.

Vooral door de verkoop van gemeentelijke eigendommen ontstond bij het beheer van gebouwen een voordeel van € 1,1 miljoen. Op het taakveld ‘overige baten en lasten’ worden o.a. stelposten verantwoord die veelal taak overstijgend zijn. Hier is sprake van een nadeel van € 4,3 miljoen, door onder meer hogere loonkosten vanwege de gevolgen van de nieuwe CAO gemeenten en een nadeel op de risico uren die niet aan projecten konden worden toegerekend. De op de overige baten en lasten geraamde stelpost voor boven-trendmatige prijsontwikkeling (inflatie) werd niet volledig aangewend: een voordeel.

Programma 3
Het voordeel op het programma openbare ruimte wordt voor bijna € 1,4 miljoen veroorzaakt door verkeer en vervoer. Voor € 500.000 heeft dat te maken met activiteiten die doorschuiven naar 2024. Er is een voordeel op de kapitaallasten van ruim € 600.000 omdat activa later in gebruik genomen zijn. Op het taakveld parkeren is een voordeel door afkoopsommen uit woningbouwprojecten waar onvoldoende parkeergelegenheid werd gerealiseerd.

Programma 6
Het voordeel van € 14,7 miljoen wordt grotendeels veroorzaakt door een overschot op de opvang van Oekraïense vluchtelingen. Onze uitgaven hiervoor zijn € 13 miljoen lager dan de rijksvergoeding. Daarnaast was de geraamde bijdrage van € 700.000 in een negatief exploitatieresultaat van Lucrato niet nodig.

Programma 7
Op dit programma is sprake van ruim € 15 miljoen aan lagere lasten, waar tegenover een hogere storting in reserves van € 10 miljoen staat. Ruim € 5 miljoen van de storting betreft posten die overlopen naar 2024 en bijna € 4 miljoen is een hogere storting in de bestemmingsreserve Wmo maatschappelijke opvang en beschermd wonen conform het raadsbesluit van 1 december 2022. Lagere uitgaven doen zich voor op onder meer organisatiekosten stedelijke expertiseteams en op de algemene voorzieningen (mantelzorgwaardering en terugvordering van subsidies)

Programma 8
Het voordeel doet zich voor bij sportaccommodaties € 1 miljoen als gevolg van compensatie van het Rijk voor de hoge energiekosten van zwembaden, bij cultuurprestaties € 0,6 miljoen als gevolg van minder aanspraak op subsidieregelingen en minder onderhoud aan kunstwerken. Bij cultureel erfgoed is er een voordeel van € 0,7 miljoen als gevolg van een gewijzigde systematiek voor uitkeren van subsidies erfgoedfonds en het doorschuiven van de verbouwing van het herinneringscentrum Apeldoornsche Bosch naar 2024.

Programma 9
Het voordeel van € 16,5 miljoen wordt veroorzaakt door een positief resultaat op de grondexploitatie van ruim € 17 miljoen: € 7 miljoen met betrekking tot bedrijventerreinen en € 10 miljoen op overige gronden. Daarnaast lagere uitgaven op openbaar groen en recreatie, zoals het programma Veluwe waarvan het niet bestede budget via de reserve overlopende posten over gaat naar 2024. Op dit onderdeel ontvingen we ook een niet geraamde provinciale bijdrage van bijna € 600.000.

Enkele onderwerpen die hierboven zijn toegelicht komen terug in het bestemmingsvoorstel voor het rekeningresultaat. Daarnaast maakt de onderbesteding op verschillende taakvelden deel uit van de voorstellen nieuw-voor-oud die eind april aan de raad zijn aangeboden.

Rechtmatigheidsverantwoording
Het college dient dit jaar voor het eerst formeel de rechtmatigheidsverantwoording in de jaarstukken op te nemen. Deze treft u integraal in de jaarrekening aan. De rechtmatigheidsverantwoording heeft betrekking op drie criteria: het begrotingscriterium, het voorwaarden criterium en het misbruik en oneigenlijk gebruik criterium. In de verantwoording zijn de onrechtmatigheden die de vastgestelde verantwoordingsgrens van € 8,5 miljoen overschrijden per criteria opgenomen.

Wij concluderen dat de in de jaarrekening verantwoorde baten en lasten en de balansmutaties niet rechtmatig tot stand zijn gekomen binnen de daarvoor gestelde grens. Het totaal aan onrechtmatigheden bedraagt volgens de rechtmatigheidsverantwoording € 18,8 miljoen. Hiervan heeft € 8 miljoen betrekking op het niet naleven van de Europese aanbestedingsregels en € 9,8 miljoen op overschrijdingen van de gewijzigde begroting. Deze overschrijdingen zijn acceptabel omdat ze passen binnen de uitzonderingen zoals opgenomen in de Financiële Verordening 2023. Dit betreft onder meer overschrijdingen die reeds eerder gemeld zijn aan de raad, waarbij de hogere kosten gedekt worden door direct gerelateerde hogere opbrengsten of waarbij sprake is van onvoorziene situaties.

In de paragraaf Bedrijfsvoering wordt een toelichting gegeven op de geconstateerde onrechtmatigheden boven de rapporteringsgrens van € 300.000 en wordt aangegeven welke verbetermaatregelen er worden getroffen om afwijkingen in de toekomst te voorkomen.