Jaarrekening

Mutaties reserves
Hieronder geven we een korte toelichting op de belangrijkste reserves en de ongewone veranderingen in 2023. Volgens het BBV bestaat het eigen vermogen uit drie categorieën: algemene reserve, bestemmingsreserves en saldo van de jaarrekening.

Algemene reserve (07.54)
In de beginbalans is het voordelig rekeningresultaat van vorig jaar verrekend met de Algemene reserve. Voor een totaal overzicht van de mutaties verwijzen wij u naar de bijlage 'Algemene Reserve  '.

Bestemmingsreserves (07.55)

Bestemmingsreserve Apeldoorn Ontwikkelt Fonds (toename € 4,5 miljoen)
Naar aanleiding van de vaststelling Nota Reserves en Voorzieningen 2023-2026 is de Bestemmingsreserve Ontwikkeling Apeldoorn omgezet in de Bestemmingsreserve Apeldoorn Ontwikkel Fonds (AOF). In de bijlage 'Specificatie Apeldoorn Ontwikkelt Fonds'  ziet u welke bedragen uit het AOF we in 2023 hebben gebruikt en welke bedragen we er in hebben gestort.

Reserve overlopende projecten (ROP) (toename € 5,5 miljoen)
Er blijven elk jaar wel exploitatiebudgetten over, waarvan wij aan uw raad voorstellen die naar de komende jaren door te schuiven. We doen dit voorstel in overeenstemming met de kaderstelling overlopende budgetten en kredieten.

In de jaarrekening 2022 is besloten om € 9,7 miljoen aan ROP’s mee te nemen naar 2023. Op dit overlopende budget zijn in 2023 uitgaven gedaan ter grootte van € 4,2 miljoen en wordt voorgesteld om, getoetst aan de richtlijnen, € 2,7 miljoen als ROP mee te nemen naar boekjaar 2024. Het resterende deel, € 2,9 miljoen, valt als ROP vrij in 2023.

Van de € 12,5 miljoen die als ROP wordt meegenomen naar boekjaar 2024 is € 3,3 miljoen (21,4 %) ten behoeve van de Energietransitie en € 1,4 miljoen (9,0 %) ten behoeve van het Actieplan Armoede. Het overgrote deel van de Reserve overlopende projecten bestaat verder uit diverse kleinere posten.

Voor een gedetailleerd overzicht verwijzen wij naar de bijlage ‘Specificatie reserve overlopende projecten’  .

Reserve hoger onderwijs (afname € 0,2 miljoen)
In 2017 heeft de Raad de reserve hoger onderwijs in het leven geroepen. Het doel is om meer hoger onderwijs activiteiten te laten plaatsvinden. In latere jaren zijn extra middelen toegevoegd om een aantal concrete doelen te kunnen verwezenlijken. Dit heeft ertoe geleid dat deze reserve een onbestemd deel heeft en een aantal concrete doelstellingen heeft die geoormerkt zijn. Het bestemde deel is € 2.171.500 groot en het onbestemde: € 1.757.867,56.

Egalisatiereserve explosieven (afname € 0,4 miljoen)
Deze reserve is in 2016 ingesteld om de kosten voor explosievenruiming in de komende jaren te betalen. Ieder jaar declareren we de opruiming van de explosieven bij het Ministerie van BZK. Deze declaratie wordt onderbouwd door een Raadsbesluit. Het geld krijgen wij bij de mei circulaire van het ministerie van BZK. Bij een eventueel tekort in de exploitatie, moeten wij onttrekken uit de egalisatie reserve. De reserve is bedoeld om fluctuaties in de uitgaven op te vangen. In het verleden hebben wij eenmalig geld ontvangen om de eigen bijdrage van de gemeente te kunnen dekken. Uit de eenmalige bijdrage is deze reserve gevormd.

Reserve ophogen activeringsgrens (toename € 2,0 miljoen)
Naar aanleiding van de besluitvorming inzake de nota reserves en voorzieningen is de reserve ophogen activeringsgrens ingesteld. Conform besluitvorming heeft een storting in de reserve plaatsgevonden van € 3.000.000. De onttrekking à € 974.849 betreft wat nodig is om de verhoging van de activeringsgrens te egaliseren.

Algemene reserve grondbedrijf
In 2023 is met de vaststelling door uw raad van de kadernota Reserves en Voorziening 2023 het besluit genomen om de Algemene reserve Grondbedrijf op te heffen en toe te voegen aan de Algemene Reserve. Deze verwerking heeft in 2023 plaatsgevonden. Het jaarlijks resultaat van het Grondbedrijf en het benodigd weerstandsvermogen voor het Grondbedrijf zijn nu in de Algemene Reserve opgenomen.

In het overzicht hieronder ziet u het verloop van de algemene reserve van het Grondbedrijf (ARG) in 2023, waarbij de balansstand na verwerking van de Jaarrekening 2022 is overgezet naar de Algemene Reserve.

Reserve Onderwijshuisvesting (toename € 1,7 miljoen)
De reserve onderwijshuisvesting is ingesteld voor het opvangen van fluctuaties in uitgaven en inkomsten van de gemeentelijke verantwoordelijkheid voor het beschikbaar stellen van onderwijshuisvesting. De stortingen en onttrekkingen wordt jaarlijks conform de regelgeving van de raad in de MPB en jaarrekening vastgesteld.
De reserve onderwijshuisvesting kent een bovengrens van € 4,5 miljoen. Naar aanleiding van het raadsbesluit Integraal Huisvestingsplan wordt de reserve niet afgeroomd. Een en ander conform het voorstel in de nota reserves en voorzieningen 2023-2026.
De financiële consequenties van het IHP worden via de voorjaarsnota 2024 ingebracht en via de meerjaren programma begroting 2025-2028 zal een integrale afweging worden gemaakt over de hoogte en voeding van de reserve onderwijshuisvesting.

Reserve Maatschappelijke Opvang en Beschermd Wonen (MO/BW) (toename € 9,6 miljoen)
De reserve MO/BW is ingesteld om investeringen ten behoeve van de transformatie naar beschermd thuis te dekken. Dit is van belang, omdat de regionale rijksbijdrage voor Beschermd Wonen vermoedelijk vanaf 1-1-2025 met een groeipad van 10 jaar wordt afgebouwd. De stortingen bestaan uit de eventuele overschotten op het regionale MO/BW budget met als maximum per jaar vanaf 2022 tot en met 2032 het Apeldoornse deel van het overschot op het budget van de regio voor MO/BW.
In 2023 bedraagt het overschot op het regionale budget MO/BW € 13.160.710, waarvan € 9.941.600 voor de gemeente Apeldoorn is. Op dit bedrag zijn de Apeldoornse kosten met betrekking tot MO/BW ad € 349.117 in mindering gebracht. Het resterende bedrag is in de reserve MO/BW gestort.

Reserve minder milieubelastende sportvelden (toename € 1,2 miljoen)
Reserve is bestemd voor de dekking van meerkosten van vervanging van kunstgrasvelden door minder milieu belastende velden. Reserve is in 2023 opgericht en wordt in de jaren 2023 en 2024 gevoed met € 1.150.000 per jaar. Er zijn nog geen uitgaven geweest.

Reserve Vernieuwen Bomenbestand (afname € 0,9 miljoen)
Naar aanleiding van de vaststelling van de nota reserves en voorzieningen 2023-2026 is de reserve omgezet in een voorziening.
De bijdragen vanuit de overgenomen verplichtingen (derden of gemeente zelf) dienen besteed te worden aan de aanleg van nieuwe natuur en of bos. Op basis van dit verplichtende karakter is in de nota reserves en voorzieningen voorgesteld om de reserve om te zetten naar een voorziening ‘Groene compensaties’.

Reserve frictiekosten (toename € 0,2 miljoen)
Het doel van de reserve frictiekosten is bevorderen van arbeidsmobiliteit. Onder andere om verwachte toekomstige organisatie ontwikkelingen te kunnen dekken. Bij een voordelig resultaat zal het saldo van het Loopbaancentrum (LBC) in de reserve worden gestort, gemaximeerd op € 2.000.000, volgens de nota reserves en voorzieningen. Een nadelig resultaat van het LBC zal worden onttrokken.
In 2023 is er door het Loopbaancentrum een voordelig exploitatie resultaat behaald van
€ 390.577. De nota reserves en voorzieningen geeft aan dat het maximumbedrag van de reserve frictiekosten € 2.000.000 mag zijn. Als gevolg hiervan is er € 230.516 gestort in de reserve frictiekosten.

Reserve gebiedsgericht grondwaterbeheer (GGBA) (afname < € 0,1 miljoen)
In het verleden hebben bedrijven verontreiniging veroorzaakt, waarbij met name ontvetters/reinigingsmiddelen in de ondergrond en het grondwater terecht zijn gekomen. Dit is een proces dat zich vaak gedurende decennia heeft afgespeeld. Deze verontreinigingen zijn inmiddels in het grondwater op diepten van 40 à 60 m beneden maaiveld terechtgekomen, waarbij ze zich (vaak) hebben vermengd met verontreinigingen uit andere bronnen. Deze verontreinigingen vormen een soort vlek, die zich over een groot gebied kan verspreiden; dit noemen we een pluim. Van deze pluimen kan vaak echter niet meer worden herleid vanuit welke bron ze zijn gekomen. De bronnen zelf zijn allemaal reeds gesaneerd.
Zolang de verontreiniging zich bevindt op de genoemde diepten is er geen humaan risico en hoeft er wettelijk geen actie te worden ondernomen. Praktisch is dat op genoemde diepten technisch ook niet of nauwelijks mogelijk. Anders wordt het als de verontreinigingen via kwel in lager gelegen gebieden aan de oppervlakte komen, bijvoorbeeld in vijvers of waterspeelplekken voor kinderen in woonwijken. Op het moment dat dit scenario zich voordoet, is de gemeente op basis van haar zorgtaak in kader van de omgevingwet, verplicht om te saneren of maatregelen te nemen.
In de huidige situatie heeft de gemeente de onderzoeks- en saneringsverplichtingen overgenomen van de eigenaren. Met Provincie Gelderland is overeengekomen dat Gemeente Apeldoorn één keer in de vijf jaren een monitoring verricht.

Naar aanleiding van jaarrekening 2021 is deze reserve qua opzet opnieuw bekeken of deze niet beter als voorziening kon worden gecategoriseerd.
Het is echter niet mogelijk om het risico of de eventuele verplichting naar redelijke wijze te bepalen/berekenen, aangezien het niet duidelijk is of de verontreiniging ooit aan de oppervlakte zal komen en indien wel, wanneer, waar en in welke mate. Derhalve is de reserve in stand gehouden.

Reserve Corona (afname € 9,3 miljoen)
De reserve Corona is in het voorjaar van 2021 ingesteld om de extra corona-gerelateerde kosten en steunmaatregelen 2021 en 2022 (voor bijvoorbeeld economie, cultuur, sport, jongeren) voor overbrugging en herstel te dekken. In het raadsbesluit over de jaarrekening 2022 is besloten deze reserve op te heffen en het saldo, € 9.648.351 groot, toe te voegen aan de Algemene Reserve.

Bedrijfsvoeringsreserve (afname € 1,1 miljoen)
Deze reserve is per 31 december 2023 € 1,6 miljoen. Dit saldo is het resultaat van de verrekening van het saldo loonsom met de reserve. De Raad heeft de bovengrens van deze reserve vastgesteld op een maximum van € 2,0 miljoen.

Reserve Zwitsalpark (afname € 4,2 miljoen; opgeheven)
De reserve Zwitsal is gevormd ten behoeve van de gebiedsontwikkeling op het voormalig Zwitsal terrein. De kosten van de gebiedsontwikkeling in programma 9 (plankosten, lasten van gepleegde investeringen, ambtelijke inzet en overhead) en de vastgoedexploitatie in programma 1 (huuropbrengsten en onderhoudskosten) worden verrekend met de reserve Zwitsal. In 2022 is een partner geselecteerd om tot een gezamenlijke ontwikkeling te komen. De partner betreft Schipper-Bosch. Eind 2023 heeft de overdracht plaatsgevonden.
In 2023 is de reserve conform bovenstaande ingezet. Daarnaast is conform uw besluit in 2023 de reserve ingezet voor de resterende boekwaarde na overdracht. Eveneens conform dit besluit is de reserve opgeheven en het restant ad € 1,6 miljoen gestort in de algemene reserve. Dit is € 0,9 miljoen hoger dan verwacht. Dit komt voornamelijk door meevallende lasten en hogere baten dan begroot.

Reserve sportactiviteiten (toename € 0,2 miljoen)
Ondersteuning van sportactiviteiten. De storting of onttrekking wordt jaarlijks door de raad in de MPB vastgesteld, danwel middels een apart raadsbesluit.

Specifieke doelen van bestedingen uit de reserve zijn:

• Reorganisatie accommodaties (velden)
• Reservering voor co-financiering bij subsidieaanbod ministerie/provincie
•  Sportevenementen

In 2023 zijn er 2 stortingen gedaan. De eerste betreft het bestemmingsresultaat dat voortkomt uit de jaarrekening 2022 (€ 156.000). De tweede storting betreft de vaste storting die meerjarig begroot is voor vervanging van het grasveld bij voetbalvereniging Groen Wit.

Reserve Hoogspanning de Maten (afname < € 0,1 miljoen)
Bij de behandeling van de jaarrekening 2018 heeft de raad ingestemd om € 2 miljoen van het rekeningresultaat 2018 te storten in een in te stellen bestemmingsreserve voor het ondergronds brengen van hoogspanningslijnen in De Maten.
Bij de behandeling van de jaarrekening 2020 heeft de raad nog een keer ingestemd om € 2 miljoen van in dit geval het rekeningresultaat 2020 te storten in de bestemmingsreserve Hoogspanning de Maten. Daarmee is er € 4 miljoen in de reserve gestopt. In 2023 zijn er geringe uitgaven geweest.

Reserve topsportevenementen (toename < € 0,3 miljoen)
De Topsportevenementenreserve is in 2009 door de raad ingesteld om het mogelijk te maken regelmatig te participeren in het naar Apeldoorn (in het bijzonder Omnisport) halen van topsportevenementen. De wisselende evenementenagenda zorgt voor fluctuaties, die met deze reserve worden opgevangen.

Voor Egalisatiereserves geldt dat tekorten en overschotten voor het vastgestelde doel kunnen worden onttrokken, dan wel gestort, zonder dat hiervoor een afzonderlijk Raadsbesluit vereist is. De mutatie wordt vastgesteld bij de Jaarrekening.